Султан Габяши – башкирский и татарский композитор. Первые композиторские опыты С. Габяши относятся к 1913 -15 годам: сольные и хоровые обработки народных песен, музыкальное оформление татарских драматических спектаклей. С. Габяши сочинил музыку к драматическим произведениям, работал над созданием и постановкой первых татарских опер «Сания» (либретто Ф. Амирхана, 1925) и «Эшче» («Рабочий», либретто М. Гафури, 1930), а также «Торжественный марш» для симфонического оркестра (1929).
Среди сочинений Габяши известны: музыка к спектаклям «Хамза», «Бузъегет», «Фаткулла хазрет», «Борьба за трон», «Сыновья земли» (Хади Такташ), «Юсуф и Зулейха», «Шах Аббас»; песни «Кәккук» («Кукушка», слова народные), «Курай» для хора акапелла (стихи М. Хая); «Вальс», «Полька», «Марш «Яналиф» для симфонического оркестра, «Марш» для фортепиано.
Солтан Габәши – башкорт һәм татар композиторы. 1913-1915 елларда ул үзенең беренче әсәрләрен яза («Кәккүк», Рөкыя-гөлкәем», «Вальс», «Пикник», «Татар кызы»). С. Габәши татар драма труппасының берничә спектакленә (Г. Исхакыйның «Зөләйха», Ф. Бурнашның «Таһир-Зөһрә», К. Рәхимнең «Бүз егет» әсәрләре) көйләр яза. Актуаль темага язылган җырлары, «Яңалиф маршы» үз вакытында халыкка киң таныла. Композиторның «Кәккүк» романсы – шулай ук халык мәхәббәтен казанган әсәрләрнең берсе.
Габәши беренче татар опера коллективын оештыруда катнаша, беренче татар опералары «Сания» (1925) һәм «Эшче»не (1930) иҗат итә.
Библиография
Әхмәдуллин, А. Сәхнә әдәбияты һәм тормыш : әдәби тәнкыйть мәкаләләре / А. Әхмәдуллин .— Казан : Татарстан китап нәшрияты, 1980 .— 304 б. : портр. - Текст: непосредственный.
Кырык татар = Сорок татар = The Forty Tatars / Бөтендөнья язучылар ассоциациясе (Халыкара ПЕН-клуб); редкол.: Разил Вәлиев, Әхәт Мушинский, Гәрәй Рәхим, Ленар Шәех . - Казан : Татарстан китап нәшрияты, 2013. - 375 б. : рәс. Б-н. - Текст: непосредственный.
Галиуллина, М. Габәшиләр җавап көтә / М. Галиуллина // Мәдәни җомга . – 2011. - 11 ноябрь (№ 45). - Б.11. - Текст : непосредственный. - Композитор, фольклорчы, педагог җәмәгать эшлеклесе Солтан Габәшинең тууына – 120ел.
Габәши, А. Беренче татар композиторы : / А. Габәши // Сәхнә. – 2016 .— № 6 . - Б. 15-17. - Текст: непосредственный. - Композитор Солтан Габәшинең тууына 125 ел тула.